Versterkte stad Antwerpen

1542-1552, uitbreidingen 16de - 19de eeuw

Terug naar overzicht

Antwerpen heeft een eeuwenlange traditie als strategische haven- en vestingsstad. Tussen de negende en de twintigste eeuw werden de Antwerpse vestingwerken continu uitgebreid, afgebroken en gemoderniseerd. Vooral in de Spaanse tijd behoorden de omwallingen tot de modernste van Europa. In de aanloop van de belegering door Alexander Farnese, richtte de stad toen onder reformistisch bewind forten op langs de Schelde, zoals Liefkenshoek en Lillo. Hierna ontstond een opbod aan forten en tegenforten aan de Schelde, de aansluitende polders werden tijdens deze veldslagen mee onder water gezet. De beroemde schipbrug van Farnese tussen de Spaanse forten Sint-Marie en Sint-Filip, deed de stad zwichten voor Spanje en bepaalde zo mee het verloop van de geschiedenis van de stad en de Nederlanden.

Van de oudste versterkingen is vandaag het grootste deel verdwenen onder de uitdijende stad. Maar het stratenpatroon getuigt nog altijd van de oude stadsmuren, wallen en vesten. De archeologische resten van de Spaanse omwalling bleven goed bewaard. Toen België in 1830 ontstond, kreeg het strikte neutraliteit opgelegd. Het land had amper natuurlijke grenzen en was dus moeilijk verdedigbaar. Daarom opteerde de regering voor een ‘nationaal reduit’: een versterkt kerngebied waar het leger zich bij een inval kon terugtrekken in afwachting van hulp. Zo ontstonden de fortengordels rond Antwerpen, en werd de stad een vesting die op dat vlak alleen Parijs moest laten voorgaan.


Klik hier voor een te downloaden pdf over de stadswallen van Antwerpen.